Đề cương ôn tập Ngữ Văn 9 - Chủ đề: Câu ghép

 CHỦ ĐỀ: CÂU GHÉP
 - Khái niệm
 - Cách nối các vế trong câu ghép
 I. Mục tiêu cần đạt:
 1. Kiến thức: Giúp học sinh ôn tập:
 - Đặc điểm của câu ghép
 - Cách nối các vế câu trong câu ghép
 2. Kĩ năng:
 - Phân biệt câu ghép với câu đơn và câu mở rộng thành phần.
 - Sử dụng câu ghép phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp .
 - Nối được các vế của câu ghép theo yêu cầu.
 3. Thái độ, phẩm chất: 
 - Có thái độ đúng đắn khi sử dụng câu ghép cho phù hợp với hoàn cảnh 
 giao tiếp 
 - Phẩm chất: chăm chỉ, trách nhiệm. 
 4. Năng lực: 
 -Năng lực chung: tự học và tự chủ, giải quyết vấn đề và sáng tạo, 
 - Năng lực chuyên biệt: NL sử dụng ngôn ngữ, 
II. Tiến trình lên lớp:
 A. Hệ thống lại kiến thức đã học:
 Hoạt động của GV Kiến thức cần đạt
 - HS
 ? Thế nào là câu 1.Khái niệm câu ghép:
 ghép? Câu ghép là những câu do hai hoặc nhiều cụm C-
 V không bao chứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C-V 
 trong câu ghép được gọi là một vế câu.
 2. Cách nối các vế câu:
 ? Có mấy cách nối Các vế trong câu ghép có thể được nối với nhau 
 các vế câu trong câu theo các cách sau đây:
 ghép? Hãy cho ví dụ a. Dùng từ có tác dụng nối:
 cụ thể? -Nối bằng một quan hệ từ (Kiểu nối này quan hệ từ 
 nằm giữa các vế câu)
 + Quan hệ từ “và” thường chỉ quan hệ bổ sung hoặc đồng thời. Quan hệ từ “rồi” thường chỉ quan hệ nối 
 tiếp
 Ví dụ: 
 Lão không hiểu tôi, tôi nghĩ vậy, và tôi càng buồn 
 lắm. 
 (Nam Cao)
 Cuối cùng, mây tan và mưa tạnh
 Trời nổi gió rồi một cơn mưa ập đến
 + Các từ mà, còn, chứ, nhưng, song, chỉ quan hệ 
 tương phản hay nghịch đối
 Ví dụ:
 Vợ tôi không ác, nhưng thị khổ quá rồi (Nam Cao)
 Mọi người đi hết cả còn tôi vẫn ở lại
 + Các từ hay, hay là, hoặc, hoặc là thường dùng để 
 chỉ quan hệ lựa chọn
 Ví dụ:
 Mình đọc hay tôi đọc? (Nam Cao)
 Nối bằng cặp quan hệ từ chỉ nguyên nhân 
GV: Nhờ có cặp (vì nên), điều kiện (nếu thì ), nhượng bộ 
quan hệ từ mà giữa (tuy nhưng) 
hai vế của câu ghép Ví dụ:
có mối quan hệ chặt -Nếu bà con đi làm thì thật con tôi chết oan. (Võ Huy 
chẽ với nhau về ý Tâm)
nghĩa. Chúng tạo -Vì trời mưa to nên đường ngập nước.
nên một suy lí, cho -Nối bằng cặp phó từ hay đại từ:
phép một cách hiểu Sự hô ứng giữa các vế trong câu ghép thương nhờ 
duy nhất. vào cặp phó từ hay đại từ như: càng càng, 
 chưa đã, có mới, ai nấy, bao nhiêu bấy 
 nhiêu 
 Ví dụ: Người ta vừa mở miệng nói, anh đã cắt 
 ngang.
 Bạn Hoa càng nói mọi người càng chú ý.
 -Mọi người đóng góp bao nhiêu tôi đóng góp bấy 
 nhiêu.
 b. Không dùng từ nối: Khi không sử dụng từ nối, các vế câu thường ngăn 
 cách nhau bởi dấu phẩy, dấu chấm phẩy hoặc dấu hai 
 chấm. 
 Ví dụ:
 Chồng tôi đau ốm, ông không được phép hành hạ.
 (Ngô Tất 
 Tố)
 -Đây là cái vườn mà ông cụ thân sinh ra anh đã cố 
 để lại cho anh trọn vẹn; cụ thà chết chứ không chịu 
 bán đi một sào (Nam Cao)
 -Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt 
 lại, khóe mắt tôi đã cay cay (Nguyên Hồng)
 CÁCH NỐI VẾ CÂU 
 TRONG CÂU GHÉP
 Dùng từ có tác dụng nối Không dùng từ nối 
 Nối
Nối Nối Nối Nối Nối
 bằng
 bằng bằng bằng bằng bằng
 cặp 
 một cặp dấu dấu dấu 
 phó từ
quan quan phẩy chấm hai
 hay đại
 hệ từ hệ từ phẩy chấm
 từ. B. Luyện tập:
 Hoạt động của GV - HS Kiến thức cần đạt
 -Hình thức tổ chức luyện tập: cặp Bài tập 1.
 đôi Câu 1: Câu ghép có 3 vế câu và 
 -HS thực hiện. chúng được ngăn cách với nhau bằng 
 Bài tập 1. dấu phẩy và quan hệ từ “rồi”. 
 Xác định câu ghép và trong đoạn Câu 2: Câu ghép có 2 vế được nối 
 văn sau và cho biết các vế câu trong với nhau bởi dấu hai chấm. 
 mỗi câu ghép đó được nối với nhau Câu 3: Câu ghép với 2 vế câu và 
 bằng cách nào? được phân cách với nhau bởi dấu 
 (1) Tôi lắng nghe tiếng hai cây phẩy. 
 phong rì rào, tim đập rộn ràng vì 
 thảng thốt và vui sướng, rồi trong 
 tiếng xào xạc không ngớt ấy, tôi cố 
 tình hình dung ra những miền xa lạ 
 kia. (2) Thuở ấy có một điều tôi chưa 
 hề nghĩ đến: ai là người trồng hai 
 cây phong trên đồi này?(3) Người vô 
 danh ấy đã có ước mơ gì, đã nói 
 những gì khi vùi hai gốc cây xuống 
 đất, người ấy đã ấp ủ những niềm hi 
 vọng gì khi vun xới chúng nơi đây, 
 trên đỉnh đồi cao này? 
 Hình thức tổ chức luyện tập: nhóm
 -HS thực hiện.
 Bài tập 2. Bài tập 2.
 Đặt câu ghép theo các yêu cầu sau
 Yêu cầu 1: Các vế câu câu được nối 
 với nhau bằng dấu phẩy. Trời mưa, đường lầy lội. 
 Yêu cầu 2: Các vế câu câu được nối 
 với nhau bằng quan hệ từ chỉ mối Cây cối nghiêng đổ vì trận bão đổ bộ 
 quan hệ nhân – quả (vì, nên, tại, vào đêm qua. 
 do )
 Yêu cầu 3: Các vế câu được nối với Em làm Toán, còn Lan làm Văn. nhau bằng quan hệ từ biểu thị quan 
hệ đồng thời. Các em cần đi học đúng giờ, ngoài 
Yêu cầu 4: Các vế câu có quan hệ bổ ra các em hãy nhớ mặc đồng phục 
sung ngày đầu tuần. 
Yêu cầu 5: Các vế câu câu được nối Chẳng những gió to mà mưa cũng 
với nhau bằng quan hệ từ biểu thị rất dữ.
quan hệ tăng tiến. Nếu chủ nhật này trời đẹp thì chúng 
Yêu cầu 6: Các vế câu câu được nối tôi sẽ ra công viên đá bóng. 
với nhau bằng quan hệ từ biểu thị 
quan hệ giả thiết – kết quả. Đêm càng khuya, đường 
Yêu cầu 7: Các vế câu câu được nối phố càng vắng người. 
với nhau bằng cặp từ hô ứng
-Hình thức tổ chức luyện tập: cả Bài tập 3: 
lớp 1.câu mở rộng phụ ngữ
-HS thực hiện. 2.câu mở rộng phụ ngữ 
 3.câu mở rộng vị ngữ
Bài tập 3: Phân tích ngữ pháp các 4.câu mở rộng thành phần 
câu sau; trạng ngữ
 1. Mọi người đều lắng nghe cô 5 -6. Câu ghép chính phụ 
giáo giảng bài .
 2. Những cây liễu tóc rủ mềm mại 
đúng soi bóng bên hồ nước trong 
xanh .
 3. Mặt nước hồ về mùa thu gợn 
sóng lăn tăn.
 4. Với đôi bàn tay nhanh thoăn 
thoắt, cô thợ dệt không ngừng gỡ gỡ, 
nối nối những sợi chỉ mảnh mai.
 5. Bởi vì Lan chăm học cho nên 
bạn ấy thi đạt kết quả tốt 
 6. Lan không những là con ngoan 
mà bạn ấy còn là trò giỏi .
-Hình thức tổ chức luyện tập: cặp Bài tập 4 đôi
-HS thực hiện. ( d) + (a) Hàng ngày, con 
 thường giúp đỡ mọi người nên bố mẹ 
Bài tập 4 thương con nhiều lắm.
 Dùng các câu đơn sau đây để tạo (c) + (g) + (i) Trời hôm nay 
thành câu ghép (có sử dụng quan hệ mưa to, gió thổi mạnh, những cây 
từ cần thiết để nối các vế câu) mới trồng khó mà sống được.
a) Bố mẹ thương con nhiều lắm. b) (c) + (g) Trời hôm nay mưa to, 
con cần cố gắng hơn nữa. c) Trời gió thổi mạnh.
hôm nay mưa to. d) Hàng ngày, con ...
thường giúp đỡ mọi người. e) Em 
nên mặc áo mưa mà đi học. g) Gió 
thổi mạnh. h) Nước sông lên to quá. 
i) Những cây mới trồng khó mà sống 
được.
-Hình thức tổ chức luyện tập: cá Bài tập 5
nhân, nhóm
-HS thực hiện. a) Vì nên 
 b) Nếu thì 
Bài tập 5 c) Tuy nhưng 
Tìm cặp QHT thích hợp điền vào d) Không những mà 
chỗ trống trong từng câu sau:
a) . tôi đạt học sinh giỏi .bố mẹ 
thưởng cho tôi một chiếc xe đạp.
b) trời mưa lớp ta sẽ hoãn 
chuyến tham quan
c) gia đình gặp nhiều khó 
khăn bạn An vẫn phấn đấu học tốt.
d)Trẻ con thích xem phim Tây Du 
Kí người lớn cũng rất thích.
-Hình thức tổ chức luyện tập: cá 
nhân, cặp đôi
-HS thực hiện. Bài tập 6: Với mỗi cặp quan hệ từ 
 dưới đây, hãy đặt một câu ghép. a. Vì trời mưa nên tôi đi học muộn
 a) vì... nên... (hoặc hởi vì... cho b. Nếu thời tiết đẹp thì chúng tôi sẽ 
 nên...; sở dĩ... là vì...) đi dã ngoại.
 b) nếu... thì ... (hoặc hễ... thì ...;giá... c. Tuy gia đình khó khăn nhưng Nam 
 thì ...) vẫn cố gắng học tập tốt
 c) tuy... nhưng... (hoặc mặc dù... c. Ngọc không những học giỏi mà 
 nhưng...) bạn còn năng nổ trong các hoạt động 
 d) không những... mà... (hoặc không đoàn đội.
 chỉ... mà...; chẳng những... mà...)
 -Hình thức tổ chức luyện tập: cả • Mẹ em vừa đi làm về đã tất 
 lớp bật, vất vả chuẩn bị bữa cơm 
 -HS thực hiện. tối cho gia đình
 Bài tập 7. • Tôi mới chợp mắt trời thì trời 
 Đặt câu ghép với mỗi cặp từ hô ứng đã sáng
 dưới đây: • Mẹ đi đâu, nó theo đấy
 a) ...vừa... đã... (hoặc... mới... đã...; ... • Càng lớn nó càng bướng bỉnh
 chưa... đã...)
 b) ... đâu... đấy... (hoặc... nào... 
 nấy...; ... sao... vậy...)
 c) ... càng ... càng.
 III. Củng cố, dặn dò:
 - Về nhà học bài, học ghi nhớ, hoàn thành các bài tập vào vở bài tập.
 - Sưu tầm thêm một số câu ghép trong các bài thơ, bài văn: phân tích cấu tạo, 
cách nối các vế của câu ghép .
- Viết một đoạn văn ngắn trong đó có sử dụng câu ghép có chứa quan hệ từ hoặc 
cặp quan hệ từ?
------------------------------------------------