Bài giảng Vật lí 9 - Bài 40: Hiện tượng khúc xạ ánh sáng

 CHƯƠNG III: CHƯƠNG III: 
 QUANG HỌC
 Hiện tượng khúc xạ là gì?
 Thấu kính hội tụ là gì? Thấu kính phân kì là gì?
 Các bộ phận chính của mắt là những gì?
Tật cận thị là gì? Khắc phục nó như thế nào? Kính lúp dùng để làm gì?
 Phân tích ánh sáng trắng thành các ánh sáng màu 
 như thế nào? Trộn các ánh sáng màu với nhau sẽ 
 được ánh sáng màu gì?
 Tại sao các vật có màu sắc khác nhau?Ánh sáng có những 
 tác dụng gì, có những ứng dụng gì? ÔN TẬP KIẾN THỨC LỚP 7
1. Ta nhận biết được ánh sáng khi nào ?
Ta nhận biết được ánh sáng khi có ánh sáng truyền vào mắt ta.
2. Ta nhìn thấy một vật khi nào ?
Ta nhìn thấy một vật khi có ánh sáng từ vật đó truyền vào mắt ta.
3. Đường truyền của ánh sáng được biểu diễn khi nào ?
Đường truyền của ánh sáng được biểu diễn bằng một đường thẳng có mũi 
 tên chỉ hướng gọi là tia sáng.
4. Định luật truyền thẳng của ánh sáng ?
Định luật truyền thẳng của ánh sáng : Trong môi trường trong suốt và đồng 
 tính ánh sáng truyền đi theo đường thẳng. 5. Định luật phản xạ ánh sáng?
• Tia phản xạ nằm trong cùng mặt phẳng với tia tới và đường pháp 
 tuyến.
• Góc phản xạ bằng góc tới (i’ = i)
 I là điểm tới ; 
 IN là pháp tuyến tại điểm tới
 SI : tia tới;
 N IR : tia phản xạ
 S R SIN = i gọi là góc tới
 NIR = i’ gọi là góc phản xạ
 i
 i Mặt phẳng chứa tia tới SI và pháp 
 ’ tuyến IN gọi là mặt phẳng tới
 I Đặt mắt nhìn dọc theo 
một chiếc đũa thẳng từ 
đầu trên (hình 40.1a sgk), 
ta không nhìn thấy đầu 
dưới của đũa. Giữ nguyên 
vị trí đặt mắt, đổ nước vào 
bát liệu ta có nhìn thấy 
đầu dưới của đũa hay 
không ? Tại sao khi nhúng trong nước, ta thấy chiếc đũa bị gãy khúc ? Tiết 44- Bài 40 I. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng
1. Quan sát Mặt phân cách
 Quan sát hình bên và nêu nhận xét về 
 đường truyền tia sáng: S
 Không N
 a)Từ S đến I ( trong không khí ). khí
 đường thẳng.
 P I Q
 b)Từ I đến K ( trong nước ).
 Nước
 đường thẳng.
 c)Từ S đến mặt phân cách rồi đến K. N’ K
 đường gãy khúc (gãy khúc tại I) Tia sáng truyền từ không 
 S
khí sang nước (tức là truyền Không N
từ môi trường trong suốt khí
này sang môi trường trong 
suốt khác) thì bị gãy khúc P I Q
tại mặt phân cách giữa hai Nước
môi trường. gọi là hiện 
tượng khúc xạ ánh sáng. N’ K 2. Kết luận
 Hiện tượng tia sáng truyền từ 
môi trường trong suốt này sang 
môi trường trong suốt khác bị gãy 
khúc tại mặt phân cách giữa hai 
môi trường, được gọi là hiện 
tượng khúc xạ ánh sáng. 3. Một vài khái niệm
 - I là điểm tới, SI là tia tới.
 S
- IK là tia khúc xạ. N
- Đường NN’ vuông góc với mặt phân cách 
là pháp tuyến tại điểm tới. i
 P I Q
 - S I N là góc tới, ký hiệu i .
 - K I N' là góc khúc xạ, ký hiệu r. r
 - Mặt phẳng chứa tia tới SI và pháp tuyến NN’ 
 là mặt phẳng tới. N’ K
 - Mặt phẳng chứa tia tới SI và pháp tuyến 
 NN’ là mặt phẳng tới.
- Mặt phẳng chứa tia tới SI và pháp tuyến NN’ là mặt phẳng tới. 4. Thí nghiệm
Quan sát đường truyền của một tia sáng từ không khí sang nước. N
 0
 20 10 10 20
 30 30
 40 40
 50 50
 60 60
 70 70
 80 I 80
P 90 90 Q
 80 80
 70 70
 60 60
 50 50
 40 40
 30 30
 20 20
 10 0 10
 N’ 13 N
 0
 20 10 10 20
 30 30
 40 40
 50 50
 60 60
 70 70
 80 I 80
P 90 90 Q
 80 80
 70 70
 60 60
 50 50
 40 40
 30 30
 20 20
 10 0 10
 N’ 14 5. Kết luận
 Tia khúc 
 So sánh xạ có 
 Góc 
 - Góc khúc xạ Góc góc khúc nằm 
 Lần khúc 
 tới xạ và góc trong mặt 
 nhỏ hơn góc tới xạ
 tới phẳng tới 
 không?
- Tia khúc xạ nằm 1 300 200 Góc khúc 
 xạ nhỏ Có
trong mặt phẳng hơn góc 
tới 2 400 300 tới C3: Hãy thể hiện kết luận trên bằng hình vẽ.
- Góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới (r < i)
Tia khúc xạ nằm trong mặt S N
phẳng tới 
 i
 Không khí I Q
 P
 Nước
 r
 N’ K II. Sự khúc xạ của tia sáng khi truyền từ nước sang không khí.
1. Dự đoán
2.Thí nghiệm mô phỏng
C4: Kết luận trên có còn đúng trong trường hợp tia sáng truyền 
từ nước sang không khí hay không ? Đề xuất một phương án thí 
nghiệm để kiểm tra dự đoán đó
Phương án: Đặt nguồn sáng trong nước, ở đáy bình, hoặc 
chiếu tia sáng qua đáy bình vào nước rồi sang không khí. 
Tiến hành thí nghiệm như trường hợp ánh sáng truyền từ 
không khí sang nước N
 0
 20 10 10 20
 30 30
 40 40
 50 50
 60 60
 70 70
 80 I 80
P 90 90 Q
 80 80
 70 70
 60 60
 50 50
 40 40
 30 30
 20 20
 10 0 10
 N’
 18 N
 0
 20 10 10 20
 30 30
 40 40
 50 50
 60 60
 70 70
 80 I 80
P 90 90 Q
 80 80
 70 70
 60 60
 50 50
 40 40
 30 30
 20 20
 10 0 10
 N’
 19 3. Kết luận
- Góc khúc xạ lớn hơn góc tới (r >i) 
- Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới