Bài giảng Vật lí 9 - Bài 43: Ảnh của một vật tạo bởi thấu kính hội tụ

 Bài 43: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
 I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi 
 thấu kớnh hội tụ:
 1. Thớ nghiệm
 a. Đặt vật ngoài khoảng tiờu cự:
 b. Đặt vật trong khoảng tiờu cự: Bài 43: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
 F F
 F F
 F Bài 43: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
 I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kớnh 
 hội tụ:
 1. Thớ nghiệm
 a. Đặt vật ngoài khoảng tiờu cự:
 C1. Ảnh thật ngược chiều với vật.
 C2. Ảnh vẫn thu được trờn màn đú là ảnh thật, 
 ngược chiều với vật.
 b. Đặt vật trong khoảng tiờu cự:
 C3. Ảnh khụng hứng được trờn màn. Đặt mắt trờn 
 đường truyền của chựm tia lú, ta thấy ảnh cựng 
 chiều, lớn hơn vật. Đú là ảnh ảo. Trường hợp vật ở rất gần thấu kớnh: d < f
(d là khoảng cỏch vật với thấu kớnh )
 5 15 25 35 45 55
 0cm 810 20 30 40 50 60 Đưa vật xa ra thấu kớnh hơn 1 chỳt: f < d < 2f
 2f d F
 5 15 25 35 45 55
 0cm 810 20 30 40 50 60 Tiếp tục đưa vật xa hơn : d > 2f
 2f d F F’
 5 15 25 35 45 55
 0cm 10 20 30 40 50 60 Trường hợp: Vật ở rất xa thấu kớnh
 F
 F’
 5 15 25 35 45 55
 0cm 10 20 30 40 50 60 Bài 43: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kớnh hội tụ:
 1. Thớ nghiệm
 2. Ghi cỏc nhận xột ở trờn vào bảng 1
 Kết quả Khoảng cỏch Đặc điểm của ảnh
 từ vật đến thấu 
 Thật hay Cựng chiều hay Lớn hơn hay 
 kớnh(d)
 Lần TN ảo? ngược chiều? nhỏ hơn vật?
 Vật ở rất xa 
 1 TK Ảnh thật Ngược chiều Nhỏ hơn vật
 2 d > 2f Ảnh thật Ngược chiều Nhỏ hơn vật
 3 f < d < 2f Ảnh thật Ngược chiều Lớn hơn vật
 4 d < f Ảnh ảo Cựng chiều Lớn hơn vật CHÚ í
Một điểm sỏng S nằm trờn trục chớnh của thấu kớnh 
hội tụ, ở rất xa thấu kớnh cho ảnh nằm tại tiờu điểm của 
thấu kớnh hội tụ
Vật vuụng gúc với trục chớnh cho ảnh cũng vuụng gúc 
với trục chớnh Bài 43: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
 I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kớnh hội tụ:
 II. Cỏch dựng ảnh
 1. Dựng ảnh của một điểm sỏng S tạo bởi thấu kớnh hội tụ
 S
 .
 O
 . .
 F F/
 .
 S/
C4)Từ S dựng 2 trong 3 tia đặc biệt đến thấu kớnh. Giao điểm của 2 tia lú là ảnh 
 S’ của S 1. Dựng ảnh của điểm sỏng S nằm ngoài trục chớnh cú d > f
 * Cỏch dựng:
 + Vẽ 2 tia tới đặc biệt
 đ Dựng 2 tia lú tương ứng.
 đGiao điểm của 2 tia lú là ảnh của điểm sỏng
 S
 F’
 F O
 S’
 * S’ là ảnh của S qua thấu kớnh hội tụ. Bài 43: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
 I. Đặc điểm của ảnh của một vật tạo bởi thấu kớnh hội tụ:
 II. Cỏch dựng ảnh
 2. Dựng ảnh của một vật sỏng AB tạo bởi thấu kớnh hội tụ
C5 ) Trường hợp 1: f = OF = OF’ = 12cm, d = OA = 36cm
 Dựng ảnh B’ của B rồi hạ vuụng gúc với trục chớnh của thấu kớnh hội tụ ta 
 được ảnh A’B’ của vật AB
 B
 F/
 O A/
 . .
 A F
 B/
  TH1: Ảnh A’B’ là ảnh thật, ngược chiều và nhỏ hơn vật Trường hợp 2: d = OA = 8cm , f = OF=12cm ( Vật đặt trong khoảng tiờu cự của 
thấu kớnh hội tụ)
 B/
 B
 . .
 /
 A/ F A O F
  TH2: Ảnh A’B’ là ảnh ảo, cựng chiều và lớn hơn vật 2. CÁCH DỰNG
 - Dựng ảnh B’của B
 - Nối B’ vuụng gúc và cắt trục chớnh tại A’; A’B’ là ảnh của AB.
 Dựng ảnh A’B’ của AB (AB  trục chớnh; A trục chớnh), 
 f = 12 cm và nhận xột đặc điểm ảnh trong 2 trường hợp sau: 
 a) d = 36cm b) d = 8cm
 B’
 B B
 A’
 A’
 A F O F/ F A O F’
 B’
• Đặc điểm ảnh: • Đặc điểm ảnh:
Ảnh thật, ngược chiều, nhỏ hơn vật Ảnh ảo, cựng chiều, lớn hơn vật. Bài 43: ẢNH CỦA MỘT VẬT TẠO BỞI THẤU KÍNH HỘI TỤ
III. Vận dụng
 C6: Trường hợp 1: f = OF = OF’ = 12cm ,d = OA = 36cm, h = AB = 1cm. Tớnh OA và 
 A’B’ 
 B I
 * Đồng dạng F/
 O A/
 . .
 A
 F
 H B/
 * Đồng dạng Cõu 1: Đặt vật ngoài khoảng tiờu cự của thấu kớnh hội tụ 
thỡ ảnh của vật cú đặc điểm gỡ ?
Trả lời: Ảnh thật, ngược chiều với vật. Khi vật đặt rất xa 
Cõu 2: Đặt vật trong khoảng tiờu cự của thấu kớnh hội tụ 
thấu kớnh thỡ ảnh thật cú vị trớ cỏch thấu kớnh một khoảng 
thỡ ảnh của vật cú đặc điểm gỡ ?
bằngCõu 3:tiờu Để cự. quan sỏt ảnh ảo qua thấu kớnh hội tụ ta phải đặt 
mắtTrả lời:như Ảnh thế nàoảo, cựng? chiều với vật, lớn hơn vật.
Trả lời: Đặt mắt ở chựm tia lú. Ghi nhớ
ê Đối với thấu kớnh hội tụ:
- Vật đặt ngoài khoảng tiờu cự cho ảnh thật, ngược chiều với vật. 
Khi vật đặt rất xa thấu kớnh thỡ ảnh thật cú vị trớ cỏch thấu kớnh 
một khoảng bằng tiờu cự.
- Vật đặt trong khoảng tiờu cự cho ảnh ảo, lớn hơn vật và cựng 
chiều với vật.
ê Muốn dựng ảnh A’B’ của AB qua thấu kớnh (AB vuụng gúc 
với trục chớnh của thấu, A nằm trờn
Trục chớnh), chỉ cần dựng ảnh B’ của B bằng cỏch vẽ đường 
truyền của 2 tia sỏng đặc biệt, sau đú từ B’ hạ vuụng gúc 
xuống trục chớnh ta cú ảnh A’ của A Hướng dẫn về nhà
1. Tớnh chiều cao của ảnh và khoảng cỏch từ ảnh đến 
thấu kớnh trong trường hợp thứ 2 cõu C6 và trả lời cõu 
C7
2. Đọc “cú thể em chưa biết”
3. Học bài và làm bài tập SBT
4. Nghiờn cứu trước Bài 44: Thấu kớnh phõn kỳ