Bài giảng Vật lí 9 - Bài 53: Sự phân tích ánh sáng trắng (Tiết 57)

 I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng lăng kính:
Quan sát và nêu cấu tạo của lăng kính sau: - Lăng kính là một 
khối trong suốt có 3 
gờ song song.
 Vậy: Dùng lăng 
 kính có thể phân 
 tích được một 
 chùm sáng trắng 
 hay không? 1. Thí nghiệm 1: (Sgk.139)
 Mục đích thí nghiệm: Quan sát một 
 chùm sáng hẹp chiếu qua lăng kính. 
Bố trí thí nghiệm:
 -Đặt một khe hẹp trước nguồn sáng trắng để được 1 khe sáng 
hẹp.
- Đặt một lăng kính sao cho cạnh của nó song song với khe 
sáng trắng hẹp đó.
- Đặt màn chắn sau lăng kính để thu được chùm tia sáng ló. Thí nghiệm 1: -Ánh sáng chiếu đến lăng kính là 
 ánh sáng gì? 
 - Ánh sáng thấy được sau lăng 
 kính là những ánh sáng gì?
 Nguồn 
 sáng A
 trắng Đỏ
 Tấm Lăng Cam
 chắn kính Vàng
 khe Lục
 sáng Lam
 Chàm
 Tím
 B
 Màn - Ánh sáng chiếu đến lăng kính là 
 ánh sáng trắng 
 - Ánh sáng thấy được sau lăng 
 kính là một dải nhiều màu?
Nguồn 
 sáng A
 trắng Đỏ
 Tấm Lăng Cam
 chắn kính Vàng
 khe Lục
 sáng Lam
 Chàm
 Tím
 B
 Màn C1: Hãy mô tả màu sắc của dải
 nhiều màu đã quan sát?
 C1: Dải màu có 
nhiều màu nằm 
sát cạnh nhau. Ở 
bờ này là màu đỏ, Đỏ
 Cam
rồi đến màu da Vàng
 Lục
cam, vàng ở Lam
 Chàm
bờ kia là màu tím. Tím 2. Thí nghiệm 2: (SGK.139)
2. Thí nghiệm 2a : 
a. Lần lượt chắn trước khe sáng K một tấm lọc 
màu đỏ, rồi tấm lọc màu xanh và quan sát. Trước 
khi quan sát, hãy dự đoán hình ảnh sẽ quan sát 
được.
 Hãy nêu mục đích 
 thí nghiệm 2.a?
 Mục đích: Quan sát các chùm sáng màu qua lăng 
 kính. CHẮN TRƯỚC KHE SÁNG BẰNG TẤM LỌC 
MÀU ĐỎ 
 Nguồn sáng 
 trắng A
 Tấm Tấm Lăng 
 chắn lọc kính Đỏ
 khe đỏ
 sáng
 Màn B CHẮN TRƯỚC KHE SÁNG BẰNG TẤM LỌC 
MÀU XANH 
 Nguồn sáng A
 trắng
 Lăng 
 Tấm Tấm kính
 chắn lọc Xanh
 khe xanh
 sáng Màn
 B CHẮN TRƯỚC KHE SÁNG BẰNG TẤM LỌC 
MÀU VÀNG 
 Nguồn sáng A
 trắng
 Lăng 
 Tấm Tấm kính
 chắn lọc Vàng
 khe vàng
 sáng
 B
 Màn C2 a: Hãy mô tả hình ảnh mà 
 em quan sát được?
C2 a: Khi chắn 
khe K bằng tấm Dùng 
lọc màu đỏ thì ta tấm lọc 
thấy có vạch đỏ, màu đỏ:
bằng tấm lọc màu 
xanh có vạch 
xanh. Dùng 
 tấm lọc 
 màu 
 xanh 2. Thí nghiệm 2b : 
C2 b: Chắn khe sáng K bằng tấm lọc nửa trên 
màu đỏ, nửa dưới màu xanh. Dự đoán hiện tượng 
xảy ra. Tiến hành quan sát.
 Hãy nêu mục đích thí nghiệm 
 2.b?
Mục đích: Thấy rõ sự ngăn cách giữa dải màu 
đỏ và dải màu xanh. CHẮN TRƯỚC KHE SÁNG BẰNG TẤM LỌC 
NỬA TRÊN MÀU ĐỎ, NỬA DƯỚI MÀU XANH 
 Nguồn sáng A
 trắng
 Tấm Lăng 
 Tấm lọc kính
 Đỏ
 chắn nửa 
 khe trên Xanh
 sáng đỏ, 
 nửa B
 dưới 
 Màn
 xanh C2b: Hãy mô tả hình ảnh quan sát được.
 A
 B
Trả lời: Ta thấy đồng thời cả hai vạch đỏ và xanh 
nằm lệch nhau. C3: Hãy dựa vào các kết quả 
 quan sát được ở trên để nhận 
 định sự đúng, sai của hai ý kiến 
 sau: 
Ý KIẾN 1: Lăng kính đã nhuộm các màu khác 
nhau cho chùm sáng trắng.
Ý KIẾN 2: Trong chùm sáng trắng có chứa sẵn các 
ánh sáng màu. Lăng kính chỉ có tác dụng tách các 
chùm sáng màu đó ra, cho mỗi chùm đi theo một 
phương vào mắt. Ý kiến 1: Lăng kính đã nhuộm các màu khác nhau 
cho chùm sáng trắng?
TRẢ LỜI :
Lăng kính là một khối chất trong suốt, không màu, 
nên nó không thể đóng vai trò như một tấm lọc 
màu.
Nếu lăng kính có tác dụng nhuộm màu cho chùm 
tia sáng thì tại sao chỗ này chỉ nhuộm màu 
xanh, chỗ kia chỉ nhuộm màu đỏ? Trong khi đó 
các vùng mà các tia sáng đi qua trong lăng kính 
có tính chất hoàn toàn như nhau. 
C3:Ý kiến thứ hai là đúng. C4: Tại sao có thể nói thí 
 nghiệm 1 là thí nghiệm phân 
 tích ánh sáng trắng?
 TRẢ LỜI:
 Vì ánh sáng trắng qua lăng kính được phân tích thành dải 
 màu, do đó thí nghiệm 1 là thí nghiệm phân tích ánh sáng 
 trắng . 
C4: Vì lăng kính đã phân tích từ dải sáng trắng ra 
nhiều dải sáng màu 
Qua thí nghiệm 1 và thí nghiệm 2 em có thể rút ra 
kết luận gì về sự phân tích ánh sáng trắng? 3. Kết luận:
 Khi chiếu một chùm sáng trắng hẹp đi qua một 
lăng kính thì ta sẽ thu được nhiều chùm sáng 
màu khác nhau nằm sát cạnh nhau tạo thành một 
dải màu như cầu vồng. Màu của dải này biến 
thiên liên tục từ đỏ đến tím. 
 Lăng kính có tác dụng tách riêng các chùm 
sáng màu có sẵn trong chùm sáng trắng cho 
mỗi chùm đi theo một phương khác nhau. II. Phân tích một chùm sáng trắng bằng sự phản xạ 
trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3: 
 Quan sát mặt ghi cuả một đĩa CD (hình 52.3) dưới 
ánh sáng trắng.